W pierwszych latach życia to rodzice są pierwszymi nauczycielami, to oni wskazują przedmioty, którymi warto się zainteresować, uczą myślenia przyczynowo-skutkowego. Rozwój zabawy ściśle połączony jest z rozwojem motorycznym. Według terapeutów niemieckich, m.in. Francis Affolter wraz z rozwojem motorycznym następuje rozwój mowy.
Za koordynację zarówno sprawności manualnej, jak i poprawną wymowę odpowiadają te same ośrodki w mózgu i elementy układu nerwowego. Aktywując małe rączki, zmuszamy nieświadomie dziecko do pracy nad "leniwym" językiem, wargami czy podniebieniem. Ważna jest stymulacja wszystkich zmysłów, którymi dziecko odbiera dalsze i bliższe otoczenie. Intencjonalne słuchanie, oglądanie, smakowanie i wąchanie, ale przede wszystkim dotykanie powodują, że usprawnianie może stanowić dużą przyjemność. Bardzo dobrą okazją do stymulowania zmysłów są sytuacje dnia codziennego w kuchni, w łazience, chwile poświęcone na czynności związane z samoobsługą czy przygotowania do snu.
Ponieważ zmysł dotyku ma znaczenie fundamentalne dla globalnego rozwoju dziecka, dlatego ograniczę się do propozycji ćwiczeń w tym zakresie. Najbardziej znane i naturalne są zabawy paluszkowe. Ich największą zaletą jest to, że mogą być stosowane wszędzie, nie potrzeba do nich żadnych pomocy ani rekwizytów. Jednak największą zaletę jest pogłębienie więzi emocjonalnych z rodzicem. Zabawy Paluszkowe i masażyki Tego typu zabawy można znaleźć w pozycjach „ Zabawy paluszkowe” Krzysztofa Sąsiadka i „Przytulanki czyli wierszyki na dziecięce masażyki” Marty Bogdanowicz. Poniżej prezentują przykładowe propozycje zabaw z wyżej wymienionych pozycji:
1. Paluszek zginam, paluszek prostuję, paluszkiem oko wskazuję Paluszek zginam, paluszek prostuję, paluszkiem coś czerwonego wskazuję. Paluszek zginam, paluszek prostuję, paluszkiem kwadrat. (Rodzic zgina i prostuje palec następnie wskazuję wypowiedzianą rzecz lub część ciała, dziecko naśladuję rodzica).
2. Gdy się rączki spotykają, to od razu się witają. Gdy się kciuki spotkają, to od razu się witają. Gdy się palce spotykają, to od razu się witają. (Rodzic podaje dziecku rękę i ściska rękę dziecka, następnie rodzic dotyka kciukiem kciuka dziecka, następnie palce rodzica dotykają 3. Ćwir Ćwir, Ćwir ćwir ptaszki śpiewają. Fyrfyr, Fyrfyr ptaszki fruwają. (Dłońmi rodzic naśladuję otwarte i zamknięte dzióbki ptaszków – dłonie zwrócone są do siebie, cztery złączone palce naciskają i zwalniają nacisk na kciuk, następnie dłonie trzyma rodzic przed sobą złącza kciuki, pozostałe palce rozpościera i naśladuje odlot ptaków)
4.Zimą, gdy śnieżek prószy, A mróz szczypie w uszy, dzieci bawią się na dworze, kto ulepić bałwanka im pomoże? Ja ulepię kule dwie, to podstawa, a to brzuch, tu potrzeba ludzi dwóch, trzecia kula zamiast głowy. Nasz bałwanek jest gotowy. (Rodzic ściska dłonie w pięści. Nakłada jedną pięść na drugą. Prosi dziecko by ścisnęło jedną dłoń w pięść i położyło na jego pięściach.)
5.Dwie małe rączki klaszczą a czasem się pogłaszczą. W kolana zastukają (Rodzic klaszcze dłońmi, następnie głaska jedną dłoń drugą, potem stuka dłońmi w kolana, na koniec macha dłońmi, dziecko naśladuje Zabawy w kuchni czy w łazience są świetną okazją do ćwiczeń logopedycznych, rozwoju motoryki małej czy rozwoju poznawczego.
Zabawy manipulacyjne np. z wykorzystaniem produktów spożywczych typu groch, fasola, ryż, orzechy itp. zabawy ćwiczące siłę rąk np. ugniatanie, wycinanie z foremek, wciskanie koralików, nasion, ziaren w ciasto itp.
Zabawy ćwiczące ruchy rotacyjne przegubów dłoni np. przelewanie wody za pomocą łyżki, zbieranie różnych ziaren, próby przekręcania klucza, przesypywanie piasku kubeczkiem itp.
Zabawy zręcznościowo-manipulacyjne np. składanie, rolowanie gazety, gniecenie, rwanie papieru, precyzyjne chwytanie drobnych elementów itp.
Zabawy z pianą np. dmuchanie, rozcieranie, sklejanie i rozklejanie rąk, „mycie” dłoni itp. Z
Zasadą musi być kontakt z dzieckiem każda czynność wokół dziecka jest okazją do mówienia do niego. Przy okazji stymulacji rąk można poszerzyć zakres wiadomości dziecka z wielu dziedzin np. poszerzyć słownictwo o nowe nazwy potraw, przypraw, produktów czy przy okazji zabaw w kuchni rodzic ma okazję wyrabiać w dziecku dobre nawyki żywieniowe czy estetyczne. Robiąc wspólnie kolorowe dania rozwija swoją wyobraźnię a przy okazji ma możliwość samodzielnie wykonać posiłek. Można przemycić składniki, których na co dzień dziecko nie lubi. Istnieje duża szansa, że gdy sam je przygotuje, na stałe wejdą do jadłospisu.
Podsumowując, świadomie zaplanowana zabawa z dzieckiem może być okazją do wszechstronnego rozwoju dziecka. Rodzic, który wie jak skutecznie zorganizować zabawę może mieć ogromny wpływ zarówno na rozwijanie zdolności dziecka, jak i na usprawnianie funkcji u niego zaburzonych.
Dobra zabawa ma jeszcze jedną niewątpliwą zaletę. Wspólnie spędzony czas jest bezcenny w tworzeniu bliskich relacji z dzieckiem. Czas dzieciństwa jest bardzo krótki, a nawiązane więzi będą istniały przez całe wspólne życie.
E. Dolecka „Z dzieckiem w kuchni” http://www.inspirander.pl/dziecko/zdzieckiemwkuchni
Francis Affolter„Spostrzeganie, rzeczywistość, język” WSiP, Warszawa 1997r.